Suy buồng trứng: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán và điều trị

Suy buồng trứng là tình trạng buồng trứng ngừng hoạt động sớm. Nguyên nhân phần lớn xuất phát từ yếu tố di truyền, đôi khi là do rối loạn tự miễn, bệnh nhiễm trùng hoặc tiếp xúc với chất độc hại. Dấu hiệu có thể nhận thấy rõ ràng nhất là chu kỳ kinh bất thường, cơ thể mệt mỏi hoặc có vấn đề trong quan hệ tình dục. Bác sĩ thường chẩn đoán căn bệnh này thông qua một số các xét nghiệm và siêu âm vùng chậu để tìm ra nguyên nhân. Dù không có biện pháp điều trị triệt để nhưng người bệnh vẫn có thể cải thiện  bằng liệu pháp HRT và các biện pháp hỗ trợ sinh sản.

Thế nào là suy buồng trứng?

Suy buồng trứng là tình trạng buồng trứng suy yếu sớm hơn bình thường, trứng ngừng hoạt động và sản xuất. Khi tình trạng này xảy ra, người phụ nữ thường gặp phải nhiều vấn đề và sức khỏe do trứng có chức năng lớn trong sản xuất và điều hòa các hormone như estrogen và progesterone

Suy buồng trứng thường hiếm gặp. Theo Hiệp hội Y học Sinh sản Hoa Kỳ ( AST) có khoảng 1% phụ nữ dưới 40 tuổi mắc căn bệnh này. Bệnh lý này có thể ảnh hưởng đến cả người đã sinh con hoặc chưa từng sinh con.

Nguyên nhân gây bệnh suy buồng trứng

Trong khoảng 90% trường hợp, nguyên nhân chính xác của suy buồng trứng vẫn chưa được biết rõ. Tuy nhiên nghiên cứu gần đây chỉ ra khoảng ⅓ trường hợp đến từ yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có bà, mẹ hoặc chị em gái đã mắc căn bệnh này thì khả năng mắc bệnh sẽ cao hơn.

Đôi khi, nguyên nhân có thể do 4  yếu tố sau:

• Rối loạn di truyền: Bao gồm hội chứng Turner hoặc hội chứng X dễ gãy
• Rối loạn tự miễn dịch: Hệ miễn dịch tạo ra các protein bảo vệ tấn công nhầm mô buồng trứng. Điều này gây hại và làm hỏng trứng. Rối loạn tự miễn dịch thường kèm bệnh tự miễn khác như bệnh Addison , viêm khớp dạng thấp hoặc bệnh tuyến giáp .
• Bệnh nhiễm trùng: Virus quai bị, lao hoặc sốt rét có thể gây viêm buồng trứng.
• Tiếp xúc với chất độc hại: Sống và làm việc lâu dài ở môi trường hóa chất, ô nhiễm môi trường, chất trừ sâu, khói thuốc lá làm ảnh hưởng đến buồng trứng.

Dấu hiệu suy buồng trứng

Hãy để ý chu kỳ kinh nguyệt của bạn vì đây là yếu tố đầu tiên giúp phát hiện suy buồng trứng. Chu kỳ kinh ngắn hoặc rối loạn kinh nguyệt trong thời gian dài với lượng máu ít, màu nhạt là những dấu hiệu đáng chú ý.

Ngoài ra 4 biểu hiện khác của căn bệnh này thường gặp như:

• Bốc hỏa, ra nhiều mồ hôi vào ban đêm
• Vấn đề về quan hệ tình dục như giảm ham muốn hoặc đau khi quan hệ
• Tâm trạng thất thường, cáu gắt, khó chịu thường xuyên
• Mệt mỏi, mất năng lượng, chán nản và khó tập trung

Suy buồng trứng có gây nguy hiểm không?

Suy buồng trứng CÓ gây nguy hiểm đặc biệt trong khả năng sinh sản và sức khỏe tổng quan của người phụ nữ. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời 5 biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra như:

• Vô sinh: Đây là hệ quả trực tiếp và ảnh hưởng nhiều nhất khi buồng trứng không còn sản xuất trứng và khả năng thụ thai gần như bằng không.
• Bệnh tim: Nồng độ estrogen thấp có thể ảnh hưởng đến các cơ lót động mạch và làm tăng sự tích tụ cholesterol trong động mạch. Những yếu tố này làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim và đột quỵ
• Trầm cảm: Thay đổi bất thường trong hormone gây áp lực nặng nề nên tâm lý người bệnh, nên lo âu và căng thẳng xảy ra thường xuyên hơn.
• Khô mắt: Một số người phụ nữ gặp tình trạng khô mắt, nếu để lâu ngày có thể gây mù lòa
• Loãng xương: Estrogen là hormone quan trọng để duy trì mật độ xương. Nếu buồng trứng không thể sản xuất hormone này xương dễ trở nên yếu gãy

Chẩn đoán suy buồng trứng

Khi đến thăm khám tại cơ sở y tế, bác sĩ sẽ thực hiện khám sức khỏe tổng quát đầu tiên. Những câu hỏi mà bệnh nhân có thể được hỏi thường về các vấn đề về chu kỳ kinh nguyệt, các triệu chứng giống mãn kinh và tiền sử bệnh lý trong gia đình

Tiếp theo, các xét nghiệm cần thiết sẽ được yêu cầu. Thông thường là 3 xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm máu để kiểm tra rối loạn di truyền
• Siêu âm vùng chậu để xem các bất thường ở tử cung và buồng trứng
• Xét nghiệm kháng thể để kiểm tra các bệnh tự miễn

Điều trị suy buồng trứng như thế nào?

Suy buồng trứng có những cách điều trị khác nhau tùy thuộc vào nhiều yếu tố (như độ tuổi, triệu chứng hoặc mong muốn mang thai). Hiện nay, một số liệu pháp điều trị có thể cải thiện căn bệnh này như:

• Sử dụng hormone thay thế (HRT): Thay thế các hormone estrogen và progesteron mà buồng trứng không còn sản xuất nữa, thường áp dụng cho phụ nữ chưa đến tuổi mãn kinh tự nhiên
• Các phương pháp hỗ trợ sinh sản: Hiện nay có nhiều biện pháp hỗ trợ mang thai hiện đại cho phụ nữ như IVF, IUI và ICSI để đáp ứng mong muốn có con của người bệnh
• Bổ sung dưỡng chất: Uống canxi và vitamin D để khắc phục tình trạng loãng xương

Biện pháp phòng ngừa suy buồng trứng

Thông thường, suy buồng trứng không thể phòng ngừa và ngăn chặn hoàn toàn đặc biệt nếu nguyên nhân thuộc về yếu tố di truyền hoặc tự miễn. Tuy nhiên vẫn có một số biện pháp làm giảm nguy cơ hoặc làm chậm tiến trình của bệnh. Dưới đây là 5 cách đơn giản mà đem lại hiệu quả:

• Khám sức khỏe định kỳ: Chủ động thăm khám cơ sở y tế thường xuyên từ 6 tháng đến 1 năm để sớm được phát hiện bệnh và điều trị
• Chế độ ăn khoa học: Bổ sung dưỡng chất cần thiết cho cơ thể (canxi, vitamin D) từ rau củ quả và các loại hạt. Tránh sử dụng thức ăn nhanh, nhiều đường và tinh bột
• Rèn luyện sức khỏe: Tham gia các hoạt động thể chất giúp tránh nguy cơ béo phì, nâng cao nền tảng thể chất
• Tránh căng thẳng: Giữ tinh thần thoải mái, lạc quan, thư giãn bằng thiền và ngủ đủ giấc
• Hạn chế tiếp xúc với các chất độc hại: Tránh chất BPA có trong hộp nhựa, màng bọc thực phẩm; giảm dùng mỹ phẩm độc hại chứa paraben và phthalates

Một số câu hỏi thường gặp về suy buồng trứng

Suy buồng trứng ảnh hưởng phần lớn đến chất lượng cuộc sống và khả năng sinh sản của nhiều người bệnh. Dưới đây là 4 câu hỏi thường gặp về tình trạng suy buồng trứng giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh đồng thời có thể chuẩn bị chủ động trong thăm khám, điều trị và kế hoạch khác.

Suy buồng trứng có thai tự nhiên được không?

Vẫn CÓ THỂ mang thai nhưng tỷ lệ thành công rất thấp so với người không mắc bệnh. Nghiên cứu từ ASRM (2020) đã chỉ 5-10% phụ nữ mắc bệnh này có thể lấy được trứng để làm IVF, và tỷ lệ có thai rất thấp. Dù vậy người bệnh vẫn có thể áp dụng phương pháp hỗ trợ sinh sản để mang thai

Suy giảm buồng trứng có nên thụ tinh ống nghiệm IVF không?

Người mắc suy giảm buồng trứng NÊN thực hiện IVF để tăng khả năng thụ thai thành công. Mặc dù khả năng mang thai suy giảm nhưng phương pháp này sẽ giúp bác sĩ tối ưu được số lượng và chất lượng trứng qua những nang noãn.

Suy buồng trứng có chữa khỏi được không?

CHƯA có phương pháp nào có để điều trị triệt để bệnh suy buồng trứng. Mặc dù vậy hãy đến thăm khám và lắng nghe tư vấn của bác sĩ để cải thiện phần nào những ảnh hưởng và phục hồi các chức năng bình thường của buồng trứng

Siêu âm có phát hiện suy buồng trứng không?

Câu trả lời là CÓ. Phương pháp này sẽ giúp bác sĩ nhìn rõ hơn số lượng nang noãn trên buồng trứng, xem xét kích thước và những dấu hiệu bất thường của  buồng trứng. Và để chẩn đoán chính xác, bác sĩ thường kết hợp với nhiều xét nghiệm khác nữa.